سنگ کلیه از جمله بیماری‌های رایج و دردناک دستگاه ادراری است که میلیون‌ها نفر در سراسر جهان را درگیر می‌کند. این بیماری معمولاً به دلیل تجمع و کریستالیزه شدن مواد معدنی و نمک‌ها در داخل کلیه شکل می‌گیرد. بسته به اندازه و محل قرارگیری سنگ، ممکن است بیماران هیچ علامتی نداشته باشند یا با دردی شدید و ناگهانی در ناحیه پهلو و کمر مواجه شوند. آگاهی از علت‌ها، علائم و گزینه‌های درمانی نه تنها در بهبود سریع‌تر بیماران نقش دارد، بلکه می‌تواند از بازگشت مجدد این سنگ‌ها نیز پیشگیری کند.

سنگ کلیه چگونه تشکیل می‌شود؟

کلیه‌ها به‌طور طبیعی وظیفه تصفیه خون و دفع مواد زائد را بر عهده دارند. اما گاهی تعادل طبیعی مواد موجود در ادرار برهم می‌خورد. اگر آب بدن کاهش یابد یا مقدار موادی مثل کلسیم، اگزالات یا اسید اوریک در ادرار زیاد شود، کریستال‌هایی درون کلیه تشکیل می‌شوند. این کریستال‌ها ممکن است به مرور زمان به سنگ‌هایی با اندازه‌های مختلف تبدیل شوند.

انواع مختلفی از سنگ کلیه وجود دارد که هرکدام منشأ متفاوتی دارند. شایع‌ترین آن‌ها سنگ‌های کلسیمی هستند که معمولاً از اگزالات کلسیم تشکیل شده‌اند. سنگ‌های اسید اوریکی در افرادی با رژیم‌های غذایی پرپروتئین یا بیماری نقرس شایع‌ترند. در موارد نادر، سنگ‌های سیستئینی که ریشه ژنتیکی دارند یا سنگ‌های استروویتی که در اثر عفونت‌های مزمن ادراری ایجاد می‌شوند نیز ممکن است دیده شوند.

تصویری نمایشی از بیمار در حال رنج کشیدن از سنگ کلیه

علائم سنگ کلیه

سنگ کلیه می‌تواند هیچ علامتی نداشته باشد و تنها در آزمایش‌های روتین یا تصویربرداری‌های اتفاقی کشف شود. اما در بیشتر مواقع، زمانی که سنگ در حال حرکت از کلیه به سمت حالب است، درد شدیدی در پهلو، کمر یا پایین شکم ظاهر می‌شود. این درد اغلب ناگهانی، موج‌دار و طاقت‌فرسا است. علائم دیگر ممکن است شامل وجود خون در ادرار، حالت تهوع و استفراغ، تکرر ادرار، یا حتی تب و لرز در صورت بروز عفونت باشند.

اگر سنگ راه حالب را مسدود کند، تجمع ادرار در کلیه می‌تواند به تورم و درد شدید منجر شود. در این شرایط، مراجعه فوری به پزشک ضروری است، زیرا انسداد طولانی‌مدت ممکن است به آسیب دائمی کلیه‌ها منتهی شود.

سنگ کلیه علائم مختلفی دارد، این درد اغلب ناگهانی، موج‌دار و طاقت‌فرسا است

تشخیص نخستین گام مؤثر درمان

پزشک برای تشخیص دقیق سنگ کلیه ممکن است از روش‌های تصویربرداری مختلفی استفاده کند. سونوگرافی کلیه یکی از نخستین و کم‌هزینه‌ترین روش‌های بررسی است، اما دقت نهایی معمولاً با کمک سی‌تی‌اسکن بدون ماده حاجب (Non-contrast CT) حاصل می‌شود. این روش می‌تواند اندازه، شکل و محل دقیق سنگ را مشخص کرده و به پزشک در انتخاب بهترین راه درمان کمک کند.

همچنین، آزمایش خون برای ارزیابی عملکرد کلیه و بررسی سطح مواد معدنی خون (مانند کلسیم یا اسید اوریک) انجام می‌شود. آنالیز ادرار نیز به شناسایی عفونت، میزان غلظت و نوع نمک‌های دفعی کمک می‌کند. در برخی موارد، جمع‌آوری ادرار ۲۴ ساعته برای ارزیابی دقیق‌تر وضعیت متابولیک بیمار توصیه می‌شود.

درمان سنگ کلیه؛ از صبر تا جراحی

درمان سنگ کلیه وابسته به اندازه، نوع، موقعیت و شدت علائم است. سنگ‌های کوچک (زیر ۵ میلی‌متر) معمولاً با نوشیدن زیاد مایعات و مصرف داروهای مسکن خودبه‌خود دفع می‌شوند. گاهی پزشک داروهای مخصوصی را برای کمک به شل شدن حالب و تسهیل عبور سنگ تجویز می‌کند.

با این حال، برای سنگ‌های بزرگ‌تر یا آن‌هایی که باعث انسداد یا درد شدید می‌شوند، مداخلات تخصصی لازم است. یکی از روش‌های رایج، سنگ‌شکنی برون‌بدنی با امواج شوک (ESWL) است که از امواج صوتی برای خرد کردن سنگ‌ها بدون نیاز به جراحی استفاده می‌کند. این روش نسبتاً کم‌تهاجمی بوده و بیشتر برای سنگ‌هایی با اندازه متوسط مؤثر است.

در مواردی که سنگ در حالب گیر کرده یا به درمان‌های غیرجراحی پاسخ نمی‌دهد، روش‌هایی مانند یورتروسکوپی (URS) با استفاده از لیزر یا نفرولیتوتومی از راه پوست (PCNL) برای برداشتن مستقیم سنگ مورد استفاده قرار می‌گیرند. این روش‌ها معمولاً در بیمارستان و با بیهوشی انجام می‌شوند و بسته به شرایط بیمار، ممکن است نیاز به بستری کوتاه‌مدت داشته باشند.

جراحی سنگ کلیه در اتاق عمل

پیشگیری فراتر از درمان

شاید مهم‌ترین نکته در مورد سنگ کلیه، قابلیت پیشگیری آن باشد. نوشیدن حداقل ۲ تا ۳ لیتر مایعات در روز، کلید اصلی رقیق کردن ادرار و کاهش خطر تشکیل سنگ است. همچنین، اصلاح رژیم غذایی از جمله کاهش مصرف نمک، پروتئین حیوانی و نوشیدنی‌های قندی می‌تواند در پیشگیری از تشکیل مجدد سنگ نقش مهمی داشته باشد.

افرادی که سابقه خانوادگی سنگ کلیه دارند یا پیشتر دچار سنگ شده‌اند، باید زیر نظر پزشک متخصص قرار گرفته و به‌طور مرتب آزمایش‌های لازم را انجام دهند. در برخی موارد، داروهای خاصی برای جلوگیری از بازگشت سنگ تجویز می‌شود.

خدمات تخصصی بیمارستان شفا در درمان سنگ کلیه

بیمارستان شفا به عنوان یکی از مراکز پیشرو در درمان تخصصی بیماری‌های کلیوی و مجاری ادراری، خدمات جامعی برای تشخیص، درمان و پیگیری بیماران مبتلا به سنگ کلیه ارائه می‌دهد. این بیمارستان با دارا بودن تجهیزات پیشرفته‌ای مانند دستگاه‌ مدرن سنگ‌شکن برون اندامی (ESWL) و سنگ‌ شکنی درون اندامی (TUL)، عمل جراحی PCNL، و لاپاراسکوپی، طیف کاملی از روش‌های جراحی و غیرجراحی را برای بیماران فراهم کرده است.

در کنار تکنولوژی، تیمی از متخصصان اورولوژی مجرب در این مرکز فعالیت دارند که با رویکردی علمی و فردمحور، بهترین روش درمان را برای هر بیمار انتخاب می‌کنند. خدمات بیمارستان شفا تنها به درمان محدود نمی‌شود. بیماران از لحظه ورود تا پیگیری‌های پس از درمان، تحت مراقبت تیم پزشکی، پرستاری و مشاوره تغذیه قرار می‌گیرند.

• پذیرش شبانه‌روزی
• پوشش کامل بیمه‌های پایه و تکمیلی
• مشاوره رایگان قبل از سنگ‌شکنی
• چک‌آپ سالانه برای بیماران با سابقه سنگ کلیه

جمع‌بندی

سنگ کلیه نه‌تنها یک درد فیزیکی، بلکه گاهی کابوس روحی برای بیمار است. اما با آگاهی، پیشگیری و درمان به‌موقع، می‌توان از بسیاری از عوارض آن جلوگیری کرد. بیمارستان شفا با فراهم کردن فضایی تخصصی، تجهیزات پیشرفته و مراقبت جامع از بیماران، آماده ارائه بهترین خدمات در زمینه تشخیص و درمان سنگ کلیه است. اگر علائمی مشابه را تجربه می‌کنید، تعلل نکنید؛ تشخیص زودهنگام، نخستین گام برای حفظ سلامت کلیه‌های شماست.